غده تیروئید و نقش آن در بدن

از مهم ترین غدد درون ریز بدن، می توان از غده تیروئید (thyroid gland) نام برد.غده ای کوچک با وظایفی بزرگ و زیاد، که در سنین مختلف، نقش های متفاوت و مهمی بر عهده دارد.این غده با ترشح هورمون هایی به خون، تاثیر مستقیم بر سوخت و ساز بدن می گذارد و همچنین به کنترل دمای بدن کمک می کند.تنظیم مصرف انرژی و تسهیل رشد از وظایف آن است.

برای آشنایی بیشتر با این غده، اختلالات مربوط به آن و راههای پیشگیری و درمان بیماری های تیروئید، علائم و نشانه ها و راههای تشخیص آنها، تا انتهای این مقاله با طب سنتی شاپ همراه باشید.

غده تیروئید چیست؟

غده تیروئید؛ پروانه ای شکل و در جلوی حنجره قرار دارد، به نسبت درشت و حدود 20 گرم وزن دارد و از دو بخش، چپ و راست، تشکیل شده است.این غده هورمون های T3,T4را می سازد و ترشح می کند.این هورمون ها، کلسیم و فسفر را در بدن ما تنظیم می کنند که در کودکان، به دلیل شدت استخوان سازی نقش مهمی بازی می کند.

هورمون های تولید شده در غده Thyroid ذخیره می شود، با تحریک TSHو زمانی بدن نیاز دارد، داخل خون ترشح می گردد.این هورمون ها تمام فعالیت های متابولیکی بافت های بدن (سلول به سلول) را افزایش می دهد.سرمای شدید، باعث تحریک TSH و تولیدT3,T4 می شود.اضطراب، هیجان و استرس باعث کاهش زیاد در ترشح TSHمی گردد.

اعمال فیزیولوژیکی هورمون های تیروئید

غده تیروئید چه نقشی در بدن ما دارد؟هورمون هایی که از این غده ترشح می شوند، چه کاری برای بدن ما انجام می دهند؟عملکرد طبیعی تیرویید و هورمون هایی که از آن ترشح می شود، چیست؟

نقش این غده در بدن، در سنین مختلف متفاوت است، عملکرد طبیعی و کلی Thyroidبه  شرح زیر است:

• افزایش سرعت رشد بدن
• کاهش وزن بدن
• افزایش ضربان قلب و برون ده قلب
• تشدید تنفس
• افزایش حرکات دستگاه گوارشی و ترشحات آن
• تحریک سیستم عصبی مرکزی
• افزایش قدرت انقباض عضلانی
• پیشبرد رشد و تکامل مغزدردوران جنینی
• افزایش فعالیت متابولیکی سلول ها
• افزایش اکسیداسیون چربی

بررسی عملکرد این غده نشان می دهد که سلامتی این عضو مهم بدن، از اهمیت زیادی برخوردار است.

کنترل غده تیرویید

هیپوفیز(Pituitary gland)که داخل جمجمه و زیر مغز قراردارد، سطح هورمون های تیروئیدی در خون را کنترل می کند.

در شرایط معمولی، در صورتیکه سطح این هورمون ها، کمی پایین تر از نرمال خود باشد، هیپوفیز با ترشح هورمون محرک بنامTSH، باعث تولید و ترشح بیشتر هورمون های T4,T3 توسط تیروئید می گردد.در صورتی که سطح هورمون ها بیشتر از حد نرمال باشد، هیپوفیز، ترشح TSH را متوقف می کند تا میزان T4,T3 کاهش پیدا کند.

نقش غده Thyroid در بدن

Thyroid؛ 2نوع هورمون تولید و به خون ترشح می کند، یکی T4یا تیروکسین، که این هورمون 4اتم ید دارد.تی 4(T4)در سلول ها و بافت های بدن به T3تبدیل می شود.هورمون دیگر T3 یا تری ید، نام دارد که از 3 اتم ید تشکیل شده است.این دو هورمون، همه فعالیت های بافت ها و سلول های بدن را تحت تاثیر قرار می دهند و سرعت عملکرد سلول های بدن را تنظیم می کنند.

هورمون های تولید شده تیروئید در بدن چه کاری انجام می دهند؟

با افزایش ترشح هورمون ها، سلول ها و بافت های بدن سریع تر و با کاهش آن، کندتر کار می کنند.بطور مثال، با افزایش ترشح هورمون تیروئیدی، ضربان قلب نیز افزایش پیدا می کند و یا فعالیت افزایش روده ها، که ممکن است فرد، دچار اسهال یا افزایش تعداد دفعات دفع شود.

T4و T3متابولیسم و سوخت و ساز سلول‌های بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهند و سرعت عملکرد سلول‌های بدن را کنترل و تنظیم می‌کنند.

اختلالات غده تیروئید

 اختلال تیروییدی، بسیار شایع و برخی شیوع کمتری دارند.مهم ترین اختلالات عبارتند از:

• کم کاری تیروئید
• پرکاری تیروئید
• تیروئیدیت
• سرطان تیروئید
• گواتر

که در ادامه این مقاله با بیماری های این غده بیشتر آشنامی شویم و توضیح کامل در مورد آنها و راههای پیشگیری و درمان بیشتر آشنامی شویم.

کم کاری تیروئید

کم کاری یا به عبارت دیگر کاهش عملکرد غده تیرویید، که دراین حالت میزان تولید تیروکسین از مقدار مورد نیاز بدن کمتر است.

پرکاری تیروئید

پرکاری یا افزایش عملکر غده تیرویید، که در این حالت مقدار تیروکسین تولید شده، از مقدار مورد نیاز بدن بیشتر است.

علت اختلال و مشکلات غده تیروئید چیست؟

علل زیادی باعث بوجودآمدن مشکل و  اختلال این غده می شوند، ولی از شایع ترین این علل می توان به بیماری خود ایمنی اشاره کرد، در این بیماری، یک فرآیند خود تخریبی شکل می گیرد و سیستم ایمنی بدن، سلول های thyroid را به عنوان سلول مهاجم و خارجی تشخیص می دهد و به آنها حمله و از بین می برد، در نتیجه این غده کم کار یا پر کار می شود.عوامل دیگر عبارتند از:

• ژنتیکی و مادر زادی
• هاشیموتو
• جراحی در غده تیرویید
• مصرف برخی از داروها
• میزان ید

علائم ونشانه های اختلالات تیروئیدی

نشانه های اختلال ها، درکم کاری و پرکاری به شرح زیراست:

نشانه های تیروئیدکم کار

از مهم ترین نشانه های کم کار شدن این غده می توان به موارد زیر اشاره کرد: 

• خستگی مداوم و مزمن
• چاق شدن و اضافه وزن
• فراموشی
• مشکل دریادگیری
• جریان قاعدگی غیر طبیعی
• یبوست
• ناخن و موی خشک و شکننده

 

نشانه های تیروئیدپرکار

اما نشانه های پرکاری :

• کاهش وزن و لاغر شدن
• اضطراب
• عدم تحمل گرما

راههای تشخیص بیماری های تیروئید

راههای تشخیص ظاهری برای اینکه متوجه مشکل و اختلال در این غده باشیم علائم زیر است:

1. افزایش و یا کاهش ناگهانی وزن
2. التهاب، تورم  زیرگلو
3. کم یا زیاد شدن ضربان قلب
4. کم و زیاد شدن انرژی بدن
5. ریزش مو
6. احساس سرمایاگرمای شدید
7. تغییرات پوستی
8. تغییرات خلق وخو
9. اختلال درقاعدگی بانوان
10. افزایش یا کاهش حرکات روده
11. تغییر حالت در چشم ها

برای تشخیص راحت تر کم کاری یا پرکاری، هر کدام از علائم را بررسی می کنیم و توضیحات کامل از این علایم ارائه می کنیم.

افزایش و یا کاهش شدید و ناگهانی وزن و اختلال تیروئید

یکی از نشانه های مشکل در غده THYROID است.چاق شدن نشانه کاهش هورمون های تیرویید یا کم کاری آن و لاغرشدن نشانه افزایش هورمون ها و پرکاری است.

تشخیص بیماری تیروئیدی، التهاب وتورم زیر گلو

تورم زیرگلو، بزرگ شدن گردن از نشانه های مشکل در این غده و عامل ایجاد گواتر است که ممکن است به دلیل کم کاری یا پرکاری باشد.ممکن است گاهی  تورم و التهاب گردن، نشانه سرطان تیروئید باشد.

نکته:ممکن است تورم و التهاب گردن و زیرگلو، از مشکلات یا بیماری دیگری باشد و عملکرد تیرویید نرمال باشد.

کم و زیاد شدن ضربان قلب 

هورمون های تیروییدی، روی تمام سلول ها و اعضاء بدن تاثیر دارندو درصورت کاهش یا افزایش این هورمون ها، عملکرد ارگان های بدن مثل قلب کندتر یا تندتر از حد نرمال می شوند.

کم و زیاد شدن انرژی بدن

اختلال در عملکرد این غده، موجب تغییر در انرژی بدن می شود، در کم کاری بیمار احساس خستگی، افسردگی می کند و در پرکاری احساس اضطراب، آشفتگی در خواب وبی قراری دارد.کم کاری و پرکاری، در مصرف مقدار انرژی تاثیر متفاوت دارند.درحالت کم کاری، هیچ انرژی برای انجام کار ندارید و در پرکاری سرعت سوخت و ساز بدن بسیار زیاد است و سطح انرژی زود افت می کند.

تیروئید و ریزش مو

پرکاری وکم کاری هردو باعث ریزش مو می شوند، ریزش موازنشانه های اختلال در عملکرد thyroid gland است.بیشتر مواقع بعد از درمان، ریزش مو قطع و موهای ریخته شده مجدد رویش پیدا می کنند.

احساس گرما یا سرمای زیاد

اختلال در عملکرد این غده باعث می شود بدن مادر تنظیم دمای خود، دچار اختلال گردد.افرادی که کم کاری دارند بیش از حد احساس سرما می کنند و افراد با مشکل پرکاری احساس شدید گرما و تعریق زیاد دارند.

تغییرات پوستی و تیروئید

اختلال این غده، روی پوست تاثیر می گذارد.حساس و نازک شدن پوست، افزایش قرمزی در صورت و دست ها، احساس رطوبت و گرما در پوست، از نشانه های پرکاری است و در عوض فرد که دچار کم کاری باشد، ممکن است پوست او سرد و رنگ پریده باشد و پوست رنگ زرد به خود بگیرد.

تغییرات خلق و خو در اختلال تیرویید

افرادی که دچار پر کاری شوند، حساس، مضطرب و بسیار احساساتی می شوند.افراد کم کار، حالت افسردگی پیدا می کنند.

مشکلات تیروئید و اختلال در قاعدگی 

چرخه پریودی بانوان، به ترشحات هورمونی وابسته است و تغییر در ترشح هورمون ها، باعث بهم خوردن نظم در عادت ماهیانه می شود.در صورت کم کار یا پرکار شدن این غده، مقدار و زمان قاعدگی هم کم یا زیاد می شود.

افزایش یا کاهش حرکات روده در اثر اختلال تیروئید

کم کاری باعث کندی همه چیزدربدن می شود و پرکاری به همه چیز سرعت می بخشد.یبوست، ممکن است در اثر کم کاری و کم شدن حرکات روده باشد و دفع بیش از 2 بار در هر روز، ممکن است از پرکاری و زیاد شدن حرکت های روده باشد.

تغییر حالت چشم ها

بیماری گریوز، نوعی پرکاری تیرویید است.این بیماری باعث بیرون زدگی چشم ها می شود.

بیماری غده تیروئید چه مشکلاتی برای ما دارد؟

اختلال تیروئید باعث می شود بدن ما، در تنظیم دمای خود، دچار مشکل شود.فردی که تیروئیدش کم کار شده، بیشتر از حد معمول احساس سرما می کنند و پرکاری اثر معکوس دارد و فرد احساس شدید گرما و تعریق زیاد دارد.

مشکلاتی که در اثر کم کاری تیروئید بوجود می آید

کم کاری به جز تاثیر در تنظیم دمای بدن، مشکلات دیگری نیز برای ما دارد که عبارتنداز:

1. ابتلا به یبوست
2. خشک شدن پوست وشکننده شدن ناخن ها
3. سوزن سوزن شدن سرانگشت ها
4. غیرطبیعی شدن دوره های قاعدگی

بادرمان کم کاری ورفع اختلال، این مشکلات هم برطرف می شوند.

مشکلات دراثرپرکاری تیروئید

پرکاری نیزمشکلاتی برای مابوجودمی آوردکه مهم ترین آنهاعبارتنداز:

1. لرزش دست
2. ضعف عضلانی
3. اسهال
4. ضعیف شدن چشم هاوضعف بینایی

بابرطرف شدن اختلال ورفع پرکاری، مشکلات ناشی ازآن هم برطرف می شود.

[ninja_tables id=”1769″]

روش های تشخیص بیماری های تیروئید

با اختلال و بیماری های مربوط به این غده آشنا شدیم، چطور بفهمیم تیروئید من مشکل دارد؟درادامه با روش های تشخیص مشکلات و بیماری های مربوط می پردازیم:

• چک کردن زیرگلو، گردن
• آزمایش خون

درادامه نحوه تشخیص اختلالات و مشکلات مربوطه را بررسی می کنیم.

چک کردن زیر گلوبرای تشخیص اختلال تیروییدی

قسمت بالای خرخره رابادست چک کنید که بیرون زدگی یا ورم دارد یا خیر.برای تشخیص بهتر، سر را به عقب بگیرید و یک لیوان آب بنوشید، زمان قورت دادن آب بالای خرخره را کامل با دست خود چک کنید.اگر ورم یا بیرون زدگی بود، برای اطمینان به پزشک مراجعه کنید.

آزمایش خون 

انجام آزمایش TSHمیزان هورمون های محرک Thyroidرا مشخص می کند.اگر عدد TSH از رنج نرمال بالاتر باشد، نشانه کم کاری و زمانی که کمتر از رنج نرمال باشد، نشان از پرکاری است.

چه کسانی باید آزمایش تیروئید بدهند؟

هر انسانی باید حداقل هر پنج سال یکبار، آزمایش thyroid بدهد، اما اگر فردی نشانه های اختلال در این غده را دارد(نشانه های کم کاری یاپرکاری)باید در فاصله زمانی کمتر و هرشش ماه این آزمایش ها را انجام دهد.خانم های 50 سال و بالاتر، افراد با سابقه خانوادگی ابتلا به کم کاری، احتمال کم کارشدن تیرویید را بیشتر دارند.

عوارض ناشی از اختلال در THYROID

اگرفردی دچار پرکاری باشد و درمان نشود، باعث ایجاد مشکلات قلبی مثل نارسایی و نامنظم شدن ضربان قلب، منقبض شدن عضلات قلب، فشار خون بالا و ایست قلبی، شکننده شدن استخوان هامی گردد و ازخطرات عدم درمان کم کاری؛ افزایش کلسترول، افزایش خطر سکته قلبی و مغزی، اختلال در سیستم عصبی و بیماری های پوستی می باشد.

آیاسرطان تیروئید وجود دارد؟

سرطان تیروئید، بسیار نادر اما خطرناک و کشنده است، نشانه آن، وجود توده و التهاب زیرگلو و گردن است.اگر این سرطان درمراحل اولیه تشخیص داده شود باجراحی و پرتو درمانی، قابل درمان است.

پیشگیری ازبیماری های تیروئیدی

برای پیشگیری از بروز اختلال درعملکرد این غده، باید موارد زیر را رعایت نمایید:

• تا حدامکان از استرس و اضطراب دوری کنید.
• ورزش؛ شاه کلید سلامتی و پیشگیری از بیماری هاست.
• رعایت تدابیرخوردن در پیشگیری و درمان بسیارحائز اهمیت است.
• اصلاح تغذیه در پیشگیری از اختلالات این غده موثر و مفید است.
• هر شش ماه یک بار آزمایش های مربوط به تیروئید را انجام دهید تا از سلامت آن مطمئن شوید.

روش های درمان بیماری های تیروئید

برای درمان مشکلات مربوط به این غده، می توان هم ازطب سنتی کمک گرفت وهم ازطب نوین، که پزشک قرص تیروئیدبرای تنظیم هورمون ها، تجویزمی کند.

درمان پرکاری ویاکم کاری تیروئیددرطب سنتی

راه های درمان تیروئیدکم کاریاپرکاردرطب سنتی:

1. استفاده ازداروی گیاهی
2. استفاده ازداروی موضعی وروغن مالی
3. اعمال یداوی

بهترین راه پیشگیری ودرمان، رعایت سته ضروریه، ورزش وداشتن سبک زندگی سالم است.